Con đường quan lộ của Duyên mậu quận công Hoàng Cao Khải

Theo báo Đông Pháp, số 2451 ngày 27/9/1933 cung cấp về bước đường lý lịch của Cụ Quận Hoàng:
Theo chỗ chúng tôi biết, một số báo trước đã thuật qua về tiểu sử của Cụ Quận Hoàng Cao Khải. Nay căn cứ vào những công văn từ trước còn để lại, chúng tôi thuật rõ rang thêm bước đường của Cụ đã từng lịch -lý trong 40 năm trời trên đường hoạn lộ:

• Đỗ cử nhân trường thi Nghệ năm 1868, đầu tiên được bổ nhiệm vào làm Hành tẩu bộ lễ năm 1875, rồi thăng tới Tư vụ (Năm đó cụ mới 18 tuổi, sau thời gian Bố là cụ .
• Năm 1880, Cụ được đổi ra làm quan ngoài bắc và bổ vào Giáo thụ phủ Hoài Đức (bấy giờ còn thuộc về Hà Nội).
• Năm 1881 Cụ được bổ làm quyền quan Tri huyện Thọ Xương, năm sau (1882) được bổ nhiệm thực thụ làm quan Tri huyện Thọ Xương.
• Năm 1883, được quyền Án sát.
• Năm 1884, thì quân Pháp tới hạ thành Hà Nội, hồi đó cụ Nguyễn Hữu Độ đang làm Tổng đốc Hà Nội. Cụ Cao Xuân Dục làm Bố Chánh, cụ Lê Nhạ làm Án sát, còn cụ là Trị phủ Hoài Đức.
• Năm cụ lĩnh chức quyền Án sát Hà Nội, chính là hồi tại phủ Ứng Hòa có giặc, giặc đã vây 20 ngày trời, tình hình nguy cấp, cụ lĩnh một đạo binh về cứu viện, đánh nhau với quân giặc mấy trận thì phá tan được trùng vây và đuổi giặc mãi về miền Thanh Oai. Từ năm 1881 trở đi, Cụ đi quân thứ Phủ Lý, phủ Mỹ Đức, huyện Chương Mỹ. Hồi đó giặc dã tứ tung, luôn trong 3 năm trời Cụ hết dẹp giặc ta lại dẹp giặc khách, yên được mấy đám giặc này.
• Năm 1885, kế đến giặc Bãi Sậy ở Hưng Yên, Cụ được cử đi dẹp giặc ấy. Hàng ngày đánh nhau với giặc ấy mãi sau mới thắng nổi hai tướng cừ khôi là Qui và Khoát, mà dẹp tan được giặc Bãi Sậy, sau cụ được thăng Tuần phủ và bổ đi Lạng Sơn hiệp lực với quân Pháp đánh dẹp giặc Khách.
• Năm 1886, Cụ đổi về làm quan tuần phủ Hưng Yên, vì dẹp được giặc dã trong tỉnh, nên ông Sylve’tre, khi kinh lý qua Hưng Yên đã gắn cho Cụ chiếc Bội tinh vàng và ủy quyền cho cụ chức Tiễu phủ sứ của 3 tỉnh Hải Dương, Hưng Yên và Bắc Ninh để dẹp giặc.
• Năm 1887, cụ được bổ nhiệm Tổng đốc tập sự và được Chính phủ Pháp ban thưởng Bắc Đẩu Bội Tinh.
• Năm 1888, Cụ được bổ nhiệm Tổng đốc Hải Dương.
• Năm 1889, Triều đình Huế phong chức quan Khâm sai 3 tỉnh Hải Dương-Hưng Yên-Bắc Ninh để dẹp bọn phiến nghịch là Trương Văn Vinh tức Đội Vàng và Nguyễn Văn Tý tức Đội Tý.
• Năm 1899, Cụ dẹp giặc Tiên duc ở Các Bà. Người ta còn nói mấy năm gần đây Cụ còn dẹp bọn Đề Kiều, Lãnh Cung, Đốc Ngự trong các tỉnh Sơn Tây, Hưng Hóa.v..v…
• Từ năm 1899 về sau giặc dã ngoài Bắc các tỉnh đều yên cả rồi và nhân dẹp quan Tổng đốc Nguyễn Hữu Độ từ trần, chính phủ bảo hộ thương đồng với Nam Triều lập nha Kinh lược Hà Nội và cử cụ lĩnh chức Kinh lược (phó vương Bắc Kỳ) từ tháng7/Canh dần-1890 đến tháng 6/Đinh dậu-1897.
• Tới năm 1897, quan toàn quyền Doumer bãi Nha Kinh lược đi, thì Cụ được triệu vào làm quan trong Kinh lần thứ hai, nhưng lần này giữ một địa vị lớn là Phụ chính Đại thần triều Vua Thành Thái bấy giờ ngài còn xung ấu.
• Sáu năm sau thì năm 1902 thì cụ được trí sĩ và ra ở ấp Thái Hà, cho đến ngày Cụ mất ở đấy.
  Sưu tầm từ trang tin điện tử của Thư viện Quốc Gia Việt Nam: